Spelbeschrijving

Enkele kolonisten ontdekten onlangs een groot gebied rijk aan grondstoffen en mogelijkheden. Dit nieuws klinkt als goud in de oren van enkele wereldleiders, dus sturen ze elk hun manschappen op weg om hun territorium uit te breiden. Elk volk heeft zijn unieke eigenschappen en begint op zijn manier aan het uitbouwen van hun economie. Tijdens het spel kan je punten verzamelen door bepaalde acties te nuttigen in je eigen rijk, aan het einde van het spel leveren al je gebouwen en locaties nog eens extra punten op. Bouw jij het grootste rijk en eindig je daardoor als wereldleider?

Het spel bestaat uit vijf ronden, elk van die ronden begint op zijn beurt met het ontvangen van nieuwe kaarten. Je krijgt telkens één kaart van je eigen volk, daarnaast krijgen alle spelers nog twee algemene kaarten via een open draft fase. Vervolgens krijgen alle spelers de grondstoffen die door hun volk worden geproduceerd: vrij weinig aan het begin van het spel maar steeds meer van zodra je productiegebouwen aan je rijk toevoegt. De actiefase is de belangrijkste fase van het spel, je bouwt er o.a. locaties mee in je eigen speelgebied. Productiegebouwen leveren aan het begin van de volgende rondes extra grondstoffen op, voordeel locaties geven jou een uniek voordeel doorheen het hele spel en actie locaties zijn extra acties die enkel jij kan nuttigen. Gebouwen van je eigen volk vereisen meestal iets meer grondstoffen, bovendien vragen ze vaak om één van je bestaande gebouwen (of ruïnes) te verwijderen. Een andere mogelijke actie is het sluiten van handelsverdragen: jij levert voedsel in voor de afgebeelde grondstof, ook op deze manier kan je je inkomsten tijdens de volgende productiefase omhoog krikken. Met de plunderactie kan je grondstoffen van je eigen kaarten of van de gebouwen van je tegenstander plunderen, al is een plunder actie bij een tegenstander eens zo duur. Het geplunderde gebouw kan later niet meer gebruikt worden, de kaart wordt dan ook weggelegd en gebouwen veranderen in ruïnes. Gelukkig kan je met behulp van een verdedigingsfiche elke ronde één van je locaties beter beschermen tegen de plunder actie. Tenslotte kan je ook de afgebeelde acties in je rijk nuttigen, meestal zal je met deze acties goederen omruilen of punten vergaren.

Alle spelers kunnen, elk om beurt, zo veel acties uitvoeren als ze willen. Van zodra alle spelers gepast hebben eindigt de ronde en worden alle ongebruikte grondstoffen weggelegd. Na vijf ronden eindigt het spel en krijgen alle spelers twee punten per volkslocatie en één punt per algemene locatie.

Onze mening

Imperial Settlers is één van de spellen die op SPIEL 2014 alvast veel naam maakte, we waren dan ook erg benieuwd van zodra we ontdekten dat White Goblin Games een Nederlandse versie op de markt zou brengen. Met hoge verwachtingen begonnen we aan het eerste spel, maar we werden helaas teleurgesteld. Even nuanceren: elke speler bouwt zijn eigen rijk en het is best leuk om een bepaald volk te ontdekken en uit te bouwen. Hetgeen ons vooral stoorde was het feit dat je zo weinig weet hebt van hetgeen je tegenstanders aan het doen zijn. De tekst op de kaarten is zodanig klein dat het moeilijk is om de kaarten (en vooral de eigenschappen ervan) van je tegenstander steeds opnieuw te controleren, zelfs de kaarten in het midden van de tafel zijn moeilijk te lezen. En dat terwijl er op de meeste kaarten toch wel de ruimte is voor een iets groter lettertype. Het plunderen is zo goed als het enige interactieve in het spel, maar elkaar boycotten is nu net iets wat wij meestal niet zo graag doen in een spel. Gelukkig is zo’n plunderactie niet altijd negatief te noemen, aangezien de ruïne die hierdoor gecreëerd wordt gelukkig nog gebruikt kan worden voor het bouwen van een eigen volkslocatie. De verschillende volkeren hebben elk hun eigen eigenschappen, wij vonden het best leuk om alle volkeren eens uit te proberen en merkten dat het spel zo steeds anders aanvoelde, bovendien zijn de verschillende volkeren naar ons gevoel goed uitgebalanceerd. De komende speelsessies bevestigden ons eerste gevoel: het heeft wel iets, maar het kon ons niet overtuigen. De voornaamste reden was het gevoel dat ieders zijn eigen spel speelde en enkel eens bij de tegenspelers ging kijken als hij/zij wou plunderen.

Conclusie: Imperial Settlers is een expertspel met heel wat mogelijkheden waarbij iedereen zijn eigen gangetje gaat.

Imperial Settlers

Met dank aan White Goblin Games!

Auteur: Ignacy Trzewiczek
Uitgever: White Goblin Games
Aantal spelers: 2 – 4
Tijdsduur: ± 60 min.
Vanaf 10 jaar

Spelbeschrijving

De handel gaat nog steeds goed in het verre Istanbul, zo goed zelfs dat de handelaars besloten hebben om nu ook te investeren in een nieuwe, recent ontdekte delicatesse: koffie. De stad werd uitgebreid en je zal als handelaar dus goed moeten delegeren om op de juiste momenten op de juiste locaties te zijn. Naast de activiteiten die je dagdagelijks bezighouden verzamel je nu ook koffiebonen, die kan je in het koffiehuis vervolgens omruilen voor waardevolle robijnen.

De regels van het basisspel blijven grotendeels onveranderd, er zijn uiteraard wel een aantal zaken toegevoegd. Zo telt de stad nu 20 (i.p.v. 16) locaties, bovendien worden er twee locaties vervangen door een nieuwe versie. Het Gildehuis is één van de nieuwe locaties, waar je de nieuwe ‘gildekaarten’ kan verkrijgen. Bovendien krijg je er – net als in de vernieuwde Karavaanserai – één koffieboon. In plaats van je handelaar (met assistenten) te verplaatsen kan je je beurt ook spenderen om zo’n gildekaart uit te spelen. Er zijn 20 verschillende gildekaarten, je kan er o.a. gratis een handkar uitbreidingen mee verkrijgen, maar ook koffie of bonuskaarten. Met andere gildekaarten kan je dan weer goedkoper aan robijnen of Lira geraken. In de koffiebranderij kan je op drie verschillende manieren koffie aankopen, al die koffie kan je in het koffiehuis dan weer omruilen in robijnen. Net als in het basisspel worden de robijnen alsmaar duurder, hoe vaker het koffiehuis dus bezocht wordt, hoe meer koffie je zal moeten betalen voor een robijn. In de herberg kan je één van de mogelijke acties kiezen, zo kan je o.a. een weg blokkeren met de blokkadetegel voor de prijs van twee koffiebonen. De herberg is ook dé locatie om nieuwe herbergtegels te verkrijgen, deze geven je voor de rest van het spel een bepaald voordeel.

Ook de koffiehandelaar is afgezakt naar Istanbul. Naast de gouverneur en de smokkelaar kan je dus ook de koffiehandelaar tegen het lijf lopen. Voor wat Lira of een handelswaar heeft hij misschien wel een koffieboon voor je. In tegenstelling tot het basisspel moet je nu 6 robijnen halen vooraleer het spel ten einde loopt. De speler die daar als eerste in slaagt wint het spel.

Onze mening

Het basisspel van Istanbul viel hier goed in de smaak, zoals je in mei 2014 reeds op onze website kon lezen. Nog steeds leggen we deze topper graag op tafel, we waren dan ook erg benieuwd naar deze eerste uitbreiding. Als je Istanbul Mokka & Smeergeld voor de eerste keer speelt is het vooral even wennen. Het speelbord is – met die vier extra locaties – écht wel een pak groter, je geraakt niet meer zo gemakkelijk van de ene naar de andere kant van het bord. Net zoals in het basisspel voorzien de spelregels een startopstelling, maar kan je de locatietegels voor latere speelsessies gewoon willekeurig leggen. De nieuwe gildekaarten mag je zeker niet aan je voorbij laten gaan, ze zijn niet alleen leuk maar ook heel sterk. Spelers die volop voor de gildekaarten gaan doen dus zeker voordeel, je kan af en toe dus beter halt houden in het gildehuis! Istanbul was al een goed spel op zich en had – in onze ogen – niet meteen een uitbreiding nodig. We zullen het spel dus vast en zeker ook nog zonder de uitbreiding op tafel leggen. Als je het basisspel al vaak gespeeld hebt zorgen deze nieuwe mogelijkheden en strategieën uiteraard voor een leuke en vooral ook waardevolle toevoeging.

Conclusie: Als je Istanbul nu wel gezien hebt blaast deze uitbreiding ongetwijfeld nieuw leven in de brouwerij!

Met dank aan White Goblin Games!

Istanbul Mokka & Smeergeld

Auteur: Rüdiger Dorn
Uitgever: White Goblin Games
Aantal spelers: 2 – 5
Tijdsduur: ± 60 min.
Vanaf 10 jaar

Spelbeschrijving

In Elysium zal je er alles aan doen om een plaats te verdienen tussen de Goden. Haal vele helden en zeldzame artefacten naar je rijk en ga op zoek naar krachtige combinaties. Diezelfde combinaties zal je iets later weer moeten vernietigen wanneer je de kaarten transfereert naar je Elysium om punten te verdienen.

Elysium speelt zich af over vijf tijdperken, aan het begin van elk tijdperk bezitten alle spelers vier pijlers: een rode, gele, blauwe en groene. Nadat er in de Agora 7 tot 13 kaarten werden opengelegd (afhankelijk van het aantal spelers) kunnen de spelers elk om beurt één van hun pijlers spenderen om een kaart te nemen. In elk tijdperk kan je dus drie kaarten en één Quest nemen. Elke kaart in de Agora heeft een bepaalde voorwaarde in de vorm van pijlers, de kleur(en) van pijlers die op de kaart vermeld staan moet je nog in je bezit hebben om die bepaalde kaart te kunnen nemen. Het is echter niet verplicht om ook één van die pijlers af te geven wanneer je die kaart neemt, je mag dus ook een andere kleur afgeven. Ook het nemen van de quests werkt op dezelfde manier: je moet de pijler in de kleur boven de quest nog in bezit hebben om de bijhorende quest te kunnen nemen. Alle kaarten hebben een unieke eigenschap, zo heb je o.a. kaarten met een onmiddellijk effect, maar ook kaarten met een permanent effect zolang ze bovenaan in je domein liggen. Andere kaarten kan je één of meerdere keren activeren. Dankzij de voordelen van deze kaarten kan je geld, punten, extra acties en meer verzamelen. Nadat alle spelers hun pijlers hebben ingezet verandert de beurtvolgorde, de nummers op de quests bepalen de nieuw volgorde. De quest bepaalt ook hoeveel punten, goud en transacties je mag doen. Met de transacties ga je kaarten van je domein naar je Elysium transfereren, in je Elysium zullen je kaarten punten opleveren maar kan je niet langer gebruik maken van de eigenschappen van de kaart. Van zodra je een kaart naar je Elysium brengt moet je kiezen bij welke set je de kaart gaat voegen: je kan sets per kleur of per waarde vormen. De waarde van de kaart is ook de kostprijs van deze transactie.

Elke speelsessie doen er vijf van de 8 legendes mee. Wanneer je er in slaagt om een set met de drie verschillende waarden (1, 2, 3) in éénzelfde kleur te maken krijg je de bijhorende bonusfiche t.w.v. 5 punten. De tweede speler die een set in deze kleur kan maken krijgt nog 2 bonuspunten, de volgende sets zullen geen bonuspunten meer opleveren. Wanneer je een set per waarde vormt krijg je de bijhorende bonusfiche van zodra je set twee kaarten bevat, deze bonusfiche kan je helaas ook weer kwijtraken wanneer een andere speler een groter set vormt. Na de transacties begint het volgende tijdperk. Na vijf tijdperken volgt de eindtelling. Kaarten in je domein leveren geen punten meer op, alle sets in je Elysium leveren nog 2 tot 12 punten op, afhankelijk van de soort en de grootte van je set. Wanneer de Ares legende in het spel zit kan je nog tot 16 punten verdienen met je verzamelde prestigepunten. Als je in je Elysium nog kaarten met speciale krachten liggen hebt kan je ook daar nog bonuspunten verdienen. De speler die daarna de meeste punten heeft wint het spel.

Onze mening

Een eerste speelsessie van Elysium maakte ons meteen nieuwsgierig naar meer, eens je de kaarten wat leert kennen worden de volgende sessies er alleen maar beter op. Een nominatie voor Kennerspiel des Jahres is dan ook niet niks. Dit is echt zo’n spel waar je op zoek gaat naar de ideale combinaties, er zijn zoveel kaarten die je graag wilt hebben en je kan er toch maar drie per tijdperk krijgen. Er zijn meerdere dingen waar je op wilt letten, enerzijds wil je de acties in je domein zo goed mogelijk benutten, anderzijds let je ook op de kleur en de waarde van je kaarten met het oog op de sets die je wilt vormen. Heel wat keuzes die je moet maken dus. Anderzijds ben je uiteraard ook wat afhankelijk van de kaarten die in de Agora liggen, want lang niet alle kaarten komen in het spel. Het gebeurt wel eens dat je in de eerste ronde een set begint in één bepaalde kleur en je voor de rest van het spel geen kaart in die kleur meer te pakken krijgt omdat er gewoon weinig beschikbaar zijn en/of je tegenspelers ze voor je neus wegnemen. Dat hoeft gelukkig niet te betekenen dat je het spel daardoor zult verliezen, je vindt vast wel een andere manier om een goede set te vormen. Slechts vijf van de acht legenden doen mee in één speelsessie, bovendien worden lang niet alle kaarten gebruikt tijdens een spel. Dat maakt dat de herspeelbaarheid toch wel goed zit, je gaat telkens op zoek naar nieuwe combinaties. Wij speelden het inmiddels met alle spelersaantallen en kunnen bevestigen dat het spel in alle situaties goed tot z’n recht komt. De quests zijn aangepast naargelang het aantal spelers, het enige nadeel bij twee spelers is dat er minder kaarten in de Agora komen te liggen en je (als startspeler) iets minder keuze hebt. Space Cowboys volgt de lijn van zijn vorige spellen en komt alweer met goede kwaliteit en een mooie inlay. Bovendien is er voor dit kaartspel een leuke play mat beschikbaar.

Conclusie: Elysium is een expertspel met veel variaties en veel combinatie-mogelijkheden!

Met dank aan Asmodee België!

Elysium

Auteurs: Matthew Dunstan & Brett J. Gilbert
Uitgever: Space Cowboys
Aantal spelers: 2 – 4
Tijdsduur: ± 60 min.
Vanaf 14 jaar

Spelbeschrijving

Imperialism speelt zich af tussen de 15e en de 19e eeuw. De spelers proberen al hun krachten in te zetten en machtige rijken op te richten. Daarvoor zullen ze met vele dingen rekening moeten houden, denk maar aan de economische groei en hun sociale doelen. Een sterk leger, zowel over land als over zee, is al minstens even belangrijk. Oorlog kost niet alleen veel geld, er worden dus ook andere complotten gesmeed om toch maar die landen te veroveren die je graag aan je rijk wilt toevoegen.

Aan het begin van je beurt heb je de optie om tot drie kaarten te verwijderen en vervolgens je hand aan te vullen tot vijf kaarten. Daarna kan je één van de vijf mogelijke acties kiezen, het is daarbij belangrijk dat je nooit twee keer dezelfde actie na elkaar kiest. Om te onthouden welke actie je vorige beurt hebt gekozen leg je steeds een gekleurd blokje op de gekozen actie. Met twee van deze acties kan je geld vergaren, enerzijds door belastingen te innen en één dukaat te nemen per landgebied onder jouw controle, anderzijds door de voordelen op te halen van één van de goederen waar jij in handelt. In dat geval neem je het aantal dukaten dat vermeld staat naast het aantal goederen dat jij bezit, als je de beste handelaar bent in dat type kan je bovendien nog profiteren van enkele voordelen. Met die voordelen kan je o.a. een hogere handlimiet krijgen, prestigepunten verdienen of militairen aanschaffen. Met de actie ‘intrige’ kan je één of twee kaarten uitspelen of van godsdienst veranderen. Het veranderen van godsdienst brengt enkele voordelen met zich mee (in de vorm van nieuwe goederen, prestigepunten en/of militairen) maar maakt dat je op het einde geen recht meer hebt op de 4 bonuspunten voor de katholieken. Met deze actie kan je ook gebeurtenissen uitspelen, of autoriteiten uitspelen die een negatief effect hebben op je tegenstanders of een positief effect hebben op jezelf. Met de actie ‘veroveraar’ kan je nieuwe gebieden veroveren indien je voldoet aan de voorwaarden. Meestal is de grootte van je leger (op land of op zee) daarbij van groot belang en moet je daarbovenop nog dukaten betalen, het verkregen land geeft je onmiddellijk nieuwe voordelen in de vorm van goederen, prestigepunten of nog meer militairen. Tenslotte heb je de actie waarmee je de oorlog verklaart tegen andere spelers. De aanvaller verklaart of hij aanvalt via land of via zee, de verdediger heeft daarna het recht om maximum twee oorlogskaarten te spelen om zichzelf te beschermen. De winnaar krijgt een prestige- en een overwinningspunt, de verliezer verliest een prestigepunt. Na de oorlog kiest de verdediger hoe hij de vrede gaat verklaren: dat kan door geld te betalen, een land af te geven of door prestigepunten af te geven. Indien de actieve speler de oorlog gewonnen heeft, heeft hij bovendien nog recht op een plundering waarmee hij nog extra dukaten kan verdienen.

Naast het uitvoeren van deze acties is het van groot belang om de doelstellingen in de gaten te houden.  Van zodra je voldoet aan de voorwaarden kan (moet) je deze kaart nemen en krijg je onmiddellijk overwinningspunten bij. Indien je voldoet aan meerdere doelstellingen kan je er slechts één nemen per beurt. Aan het begin van het spel zijn deze doelstellingen 1 punt waard, naarmate het spel vordert lopen deze waarden op tot 4 punten. Daarnaast kan je ook overwinningspunten halen door een oorlog te winnen, bepaalde landen te veroveren of door meer dan 10 prestigepunten te behalen. Van zodra één speler 20, 29 of 40 punten behaald (afhankelijk van het aantal spelers) krijgt elke andere speler nog één beurt en volgt de eindtelling. Daarbij wordt er op alle sporen gecontroleerd wie de meerderheid bezit, deze speler ontvangt twee punten. Ook de speler met de meeste landen en kolonies wordt beloond met 2 bonuspunten, de spelers die niet van godsdienst veranderd zijn hebben bovendien nog recht op hun 4 bonuspunten. De speler die daarna de meeste punten heeft vergaard wint het spel.

Onze mening

Het heeft lang geduurd vooraleer Imperialism op tafel verscheen. We hebben de spelregels meerdere keren doorgelezen, maar steeds gaven we het halverwege de spelregels op. De spelregels zijn dan ook zo ingewikkeld, onduidelijk en moeilijk geschreven dat het al een hele opgave was om die onder de knie te krijgen. Na die vele leesbeurten heeft ons eerste en enige speelsessie meer dan 2 uur geduurd, wat helemaal niet onze gewoonte is. De voornaamste reden is dat er nog zoveel dingen waren die onduidelijk zijn, vele kaarten moesten worden opgezocht, zelfs de basisregels over vb. de manier van oorlogvoeren werden ons niet duidelijk. Het gebeurd niet vaak dat we tijdens een speelsessie geen zin hebben om het spel af te maken en voortijdig te stoppen, maar dit is ongetwijfeld een uitzondering daarop. We hebben doorgebeten en het spel uitgespeeld tot het einde, maar zelfs dan vonden we er nog steeds niets aan en waren er nog steeds dingen niet duidelijk. Het is een heel chaotisch spel, moest het allemaal wat duidelijker zijn hadden we misschien nog enkele positieve dingen die we konden benoemen, want het principe waarbij je op al die sporen wilt vooruitgaan om zo landen/doelstellingen te claimen heeft wel potentieel. Anderzijds is het dan weer zo moeilijk om iets op te bouwen, je begint van nul en weet aanvankelijk niet goed hoe je eigenlijk moet beginnen. De lay-out van het bord ziet er voor het grote deel maar saai uit, maar de tekeningen op de kaarten zijn best fraai.

Conclusie: Imperialism is wellicht de grootste tegenvaller van het afgelopen jaar.

Met dank aan G3!

Imperialism: Road to Domination

Auteur: Konrad Perzyna
Uitgever: G3
Aantal spelers: 2 – 4
Tijdsduur: ± 120 min.
Vanaf 12 jaar

Spelbeschrijving

La Granja… de titel brengt je al meteen in de juiste sfeer. Je bent de eigenaar van een kleine boerderij nabij Esporles, Mallorca. Je wilt je eigendom uiteraard zo veel mogelijk laten opbrengen en tot een échte “Granja” omvormen. Vul je marktkarren om goederen te leveren aan de stad of lever aan ambachtsgebouwen voor nog meer voordelen.

Het spel loopt over zes ronden, elke ronde bestaat op zijn beurt uit vier fases. In de eerste fase gaan we een erfkaart kiezen om ons eigendom uit te breiden. Je kan een kaart gebruiken als akker (waar in de toekomst olijven, graan of druiven zullen groeien), maar ook als stal voor je varkens, als marktkar of voor de speciale eigenschap. Het doel waarvoor je de kaart gebruikt zal bepalen of de kaart links, rechts, boven- of onderaan je eigen spelersbord komt te liggen. Vervolgens krijg je ook inkomsten en kan je een dakfiche aankopen voor nog meer goeds. In de tweede fase, de opbrengstfase, wordt het spel echt gespeeld. De startspeler dobbelt alle dobbelstenen en legt deze bij de bijbehorende acties. Vanaf nu kunnen alle spelers elk om beurt één dobbelsteen/actie kiezen. Dit gebeurd twee keer, de overblijvende dobbelsteen bepaald tenslotte welke actie alle spelers als derde actie kunnen uitvoeren. Met sommige acties kan je o.a. varkens, oogstproducten of munten verkrijgen. Met andere acties kan je dan weer een extra erfkaart uitspelen, je oogst omzetten naar veredelde producten, vooruitgaan op het siëstaspoor of zelfs een ezel nuttigen om goederen te leveren! Al wat je tijdens deze (en de vorige) fase verzameld hebt kan je in de transportfase gaan leveren, maar eerst kiest elke speler één transportfiche. Dat transportfiche zal bepalen hoeveel goederen je mag leveren én hoeveel stappen je vooruit mag op het siëstaspoor. Het siëstaspoor bepaalt niet alleen de nieuwe spelersvolgorde maar levert je aan het einde van de ronde ook punten op. Tijdens het leveren kan je zowel aan je persoonlijke marktkarren als aan de zes openbare ambachtsgebouwen leveren.

Van zodra een levering aan een ambachtsgebouw compleet is krijg je het bijhorende ambachtsfiche. Hoe later in het spel je een levering vervolledigd, hoe meer punten je zal ontvangen. Anderzijds: hoe vroeger je levert, hoe langer je van het ambachtsfiche gebruik kan maken! Wanneer je levering aan een marktkar volledig is ontvang je een extra handelswaar én mag je één van jouw markeerstenen op een bijhorend veld op het speelbord plaatsen. In de laatste en vierde fase van elke ronde ontvang je één punt per markeersteen op het bord. Pittig detail: bij het plaatsen van je markeersteen worden alle aangrenzende stenen met een lagere waarde (en van de andere spelers) van het bord verwijderd. Ook de volgende ronden verlopen op dezelfde wijze. Je kan tijdens het spel punten verdienen bij de aankoop van dakfiches, bij het leveren aan ambachtsgebouwen en/of marktkarren, afhankelijk van het aantal markeerstenen aan het einde van elke ronde én via het siëstaspoor. Na de laatste ronde kunnen de spelers alle goederen in hun stallen verkopen, want elke vijf munten leveren namelijk nog één punt op. De speler die daarna de meeste punten heeft verzameld wint het spel!

Onze mening

De verwachtingen voor La Granja waren hoog, al sinds Essen 2014 stond deze titel hoog op onze radar. Het spel was het wachten meer dan waard, bovendien is het nu ook in het Nederlands verkrijgbaar, wat met de teksten op de kaarten toch wel een groot pluspunt is. Een eerste speelsessie kon ons nog geen 100% overtuigen, maar alle twijfels werden weggewerkt tijdens de volgende speelsessies. Daarin werd bewezen dat elk spel steeds heel verschillend kan uitdraaien, het is telkens anders en heeft dus een erg grote herspeelbaarheid. Dat is enerzijds te danken aan de grote hoeveelheid kaarten (en het kleine aantal kaarten dat je tijdens een spel op hand krijgt), anderzijds aan het gesloten zijn van verschillende ambachtsgebouwen aan het begin van het spel én door het resultaat van de dobbelstenen (= de beschikbare acties). De strategieën die wijzelf én onze medespelers toepasten waren steeds verschillend. Opvallend was dat we tijdens onze eerste spellen zeer weinig kaarten gebruikten voor de speciale actie onder aan het spelersbord, tijdens de volgende speelsessies kwamen die steeds vaker in het spel. We speelden La Granja inmiddels ook met alle spelersaantallen (op de solovariant na), alle aantallen vielen even goed mee. Op het bord is er met twee spelers uiteraard minder concurrentie bij het vervolledigen van de marktkarren, maar aangezien iedereen zo’n verschillende strategieën toepast kan dat ook gebeuren met drie of zelfs met vier spelers. Wij hebben dit dus zeker niet als een nadeel ervaren. La Granja is een spel met heel veel mogelijkheden en is toch weer heel anders dan de rest in onze collectie. Bovendien is het erg leuk dat de kaarten op eender welke locatie perfect aan je spelersbord passen. We leggen het dan ook heel graag nog vele keren op tafel!

Met dank aan 999 Games!

Conclusie: La Granja is een topper met vele mogelijkheden!

La Granja

Auteur: Michael Keller & Andreas Odendahl
Uitgever: 999 Games
Aantal spelers: 1 – 4
Tijdsduur: 120 min.
Vanaf 12 jaar

Spelbeschrijving

Als gevestigd leider kan je niet blijven stilzitten, het wordt tijd om je imperium verder te ontwikkelen. Ga op zoek naar onbekend grondgebied en sticht nieuwe steden en gebouwen op. Je zal uiteraard ook grondstoffen moeten verzamelen en profiteren van de belangrijke handelsroutes. Bovendien is het in deze beschaving erg belangrijk om de Goden aan jouw kant te hebben, vergeet dus niet om regelmatig iets te offeren en legendarische tempels in jouw steden te bouwen!

Als je aan de beurt bent heb je twee opties, je kan een nieuw gebouw oprichten of je kan offeren aan de goden. Om een gebouw op te richten speel je één van je kaarten boven je spelersbord. De kleur van de kaart zal bepalen welk type gebouw je op het bord mag zetten, dat moet bovendien grenzen aan één van je vorige gebouwen. Vervolgens mag je alle gebouwen van die soort activeren, daarbij ga je alle kaarten in die kolom van onder naar boven uitvoeren. De maritieme gebouwen zijn voornamelijk om te handelen, je kan er grondstoffen mee (ver)kopen tegen geld of punten. Met de productiegebouwen kan je grondstoffen produceren en met de wetenschappelijke gebouwen kan je extra kaarten trekken, nieuwe gebouwen verkrijgen of andere gebouwen activeren. Ook met de civiele gebouwen kan je munten of overwinningspunten verdienen afhankelijk van de grootte van je steden, met de militaire eenheden probeer je tenslotte de barbarendorpen (of je tegenspelers) aan te vallen en zo punten en/of munten te verzamelen. Het oprichten van gebouwen is uiteraard niet gratis, af en toe zal het dus gebeuren dat je geen gebouwen wil/kan oprichten. Op deze momenten kan je offeren aan de Goden. Het aantal kaarten dat je offert zal bepalen hoeveel je van de Goden terugkrijgt, de kaart die je bovenaan legt bepaalt aan welke God je offert en wat je zal krijgen. Neptunus (blauw) levert bv. extra goudmunten op, via de andere Goden kan je ook grondstoffen, punten, extra kaarten of extra gebouwen verdienen. Je krijgt er telkens één gebouw bij in de kleur dat je offert, daarna wordt je hand aangevuld tot vijf kaarten.

Tenslotte heb je nog de tempels, de paarse kaarten. Als je zo’n paarse kaart gebruikt om te bouwen neem je één van de beschikbare tempels uit de voorraad en plaats je die bij één (of meerdere) van jouw speelstukken op het bord. Tempels leveren aan het einde van het spel extra punten op als je aan de voorwaarden voldoet. Als je deze paarse kaarten gebruikt om te offeren gelden ze als joker, je kan dan kiezen tussen de eigenschappen van de vijf andere Goden. Het spel eindigt nadat alle tempels gebouwd zijn of alle barbarendorpen aangevallen zijn. Door het meest resterende aantal grondstoffen van een bepaald type te hebben kan je bovendien nog 2 overwinningspunten (per type) verdienen. De speler met de meeste punten wint het spel.

Onze mening

Deus was een titel waar we al lang naar uitkeken en was het geduld meer dan waard. Tijdens een spelletje Deus ga je op zoek naar goede combo’s tussen je kaarten. Vele kaarten zijn goed, maar je kan ze helaas niet allemaal bouwen. Welke kaarten wil je offeren aan de Goden en voor welke gebouwen ga je toch maar sparen? Één van de vele beslissingen die je in dit spel zal moeten maken. De grote verscheidenheid in de kaarten zorgt ervoor dat elk spel steeds verschillend is, de herspeelbaarheid is dus zeker oké. De startopstelling is afhankelijk van het aantal spelers en zorgt er meteen voor dat het spel optimaal tot z’n recht komt met zowel 2, 3 als 4 spelers. Deus is dus zeker ook aan te raden als je maar met twee bent, dankzij het kleine oppervlakte zit je nog steeds in elkaars vaarwater. We kunnen alleen maar toejuichen dat dit spel nu ook in het Nederlands verkrijgbaar is, deze tweetalige (NL/FR) editie bevat in elke taal een set kaarten met een duidelijk spelregelboek.

Conclusie: Een leuk en gevarieerd expertspel voor 2, 3 of 4 spelers!

Met dank aan Asmodee België!

Deus

Auteur: Sebastien Dujardin
Uitgever: Pearl Games
Aantal spelers: 2 – 4
Tijdsduur: ± 75 min.
Vanaf 14 jaar

Spelbeschrijving

Om het te maken in deze magische wereld zal je voortdurend van gedaante moeten verwisselen. Er zijn 10 rollen die je kan gebruiken, waaronder verzamelaars, heksen en druïden. Telkens je van gedaante bent veranderd zal je moeten beslissen of je de moedige of de laffe actie uitvoert. Het spreekt voor zich dat het eerste vaak beter is maar meer risico inhoudt, de kans bestaat namelijk dat je met lege handen achterblijft!

Aan het begin van elke ronde kiezen de spelers vier rollenkaarten, daarna komt de startspeler uit met één van deze kaarten. Hij moet daarbij bepalen of hij die rol moedig of laf wilt spelen: als je laf bent dan voer je de minst goede actie op de kaart meteen uit, niemand kan dit van je afpakken. Als je moedig bent en voorspelt de enige persoon in die rol te zijn moet je even afwachten of niemand van je tegenspelers moediger is dan jou. Alle andere spelers zijn nu verplicht om deze kaart open te leggen (als dit één van hun vier handkaarten is), ook zij beslissen daarbij of ze moedig of laf zijn. Enkel de laatste moedige speler kan de actie uitvoeren, dit is meteen de speler dat de volgende ronde als eerste een nieuwe rol zal uitspelen. Op deze manier wordt er verder gespeeld tot alle spelers hun vier rollenkaarten hebben uitgespeeld, daarna wordt er een nieuwe gebeurtenis voorgelezen en kiezen de spelers nieuwe rollen voor de volgende ronde.

Er zijn vier types van rollenkaarten: verzamelaars, heksen, druïden en de fee. Met een verzamelaar zal je oranje, groene of paarse toverdrankjes en soms ook toverstafjes kunnen verzamelen. Met de heks kan je naar aangrenzende gebieden vliegen en in het beste geval (als je moedig bent) ook toverdranken afleveren in ruil voor overwinningspunten. Ook met de druïden kan je toverdrankjes inleveren, als je die moedig kan uitvoeren krijg je er meteen twee punten bovenop. Tenslotte heb je de fee die met haar toverstafjes de wolken weg kan toveren, bewaar ze goed, want ze zullen op het einde nog punten opleveren!

Na 7 ronden eindigt het spel en volgt er een puntentelling. Met de bliksems op de verzamelde wolken kan je nog tot 30 punten verdienen, overgebleven grondstoffen kan je in een set van 3 of 4 verschillende nu ook omruilen tegen punten.

Onze mening

De verwachtingen voor Broom service waren hoog, een spel wordt namelijk niet zomaar genomineerd voor ‘Kennerspiel des Jahres’. Broom service is enkel in het Duits of in het Engels beschikbaar, maar de Nederlandse spelregels zijn online beschikbaar voor het grote publiek. De tekst op de kaarten vormt echter geen enkel probleem en had even goed achterwege kunnen blijven: de symbolen op de kaarten zijn zo duidelijk dat je niet eens moeite hoeft te doen om de tekst te lezen. Zelfs een 11-jarige speelde onze Duitse versie zonder problemen mee. Enkel de tekst op de gebeurteniskaart kan soms van belang zijn, maar met een overzicht bij de hand hoeft ook dat geen obstakel te zijn. Broom service is gewoon erg goed: trachten te voorspellen wat je tegenspelers willen doen en terwijl proberen optimaal te profiteren. Welke kaart speel je op welk moment, ben je moedig of ben je laf,… Allemaal keuzes die je zal moeten maken en toch zal het zelden langer duren dan 60 minuten! Wanneer je met minder dan vijf spelers aan tafel zit worden er één of meerdere rollen opengedraaid, een eenvoudige extra regel waardoor het spel met alle spelersaantallen even goed werkt, en dus zeker ook met twee spelers. Het basisspel op zich kan eerder als familiespel beschouwd worden, dankzij de extra varianten komt er steeds meer bij kijken en zal je meer keuzes moeten maken. Broom service werd hier ook zonder die extra mogelijkheden erg geapprecieerd, maar het is leuk dat de optie er is.

Conclusie: Broom service viel hier zeker in de smaak en mag nog vaak op tafel komen!

Met dank aan Ravensburger!

Broom Service

Auteurs: A. Pelikan & A. Pfister
Uitgever: Ravensburger
Aantal spelers: 2 – 5
Tijdsduur: ± 60 min.
Vanaf 10 jaar

Spelbeschrijving

Tuscany is een uitbreiding op Viticulture, waarover we een hele tijd geleden al een (korte) recensie schreven. Tuscany kunnen we echter niet zomaar een uitbreiding noemen, het bevat maar liefst 12 uitbreidingen én een solovariant. De auteur raadt aan om al het materiaal gesloten in de doos te laten en niet meteen alles aan het spel toe te voegen. Zo vermijd je niet alleen een onoverzichtelijk geheel aan nieuwe dingen maar creëer je meteen een hele ontdekkingstocht. Laat je verrassen en voeg elke keer een nieuwe uitbreiding toe!

De 12 uitbreidingen zijn verdeeld onder drie grotere delen, waarbij het aan te raden is om eerst alle uitbreidingen uit deel 1 toe te voegen (in een willekeurige volgorde). Dit is belangrijk aangezien sommige uitbreidingen gebaseerd zijn op een voorgaande uitbreiding. Één van de eerste (mini-)uitbreidingen zijn de mama en papa kaarten. Elke speler krijgt nu zo’n koppel toegewezen en begint daardoor met een andere achtergrond. Terwijl de ene speler meer geld krijgt krijgt de andere misschien al een structuur om te beginnen! Met de eigendommen kan je dan weer beslissen om één (of meerdere) velden te gaan verkopen om plots een hele som geld ter beschikking te krijgen. Je kan er later uiteraard voor kiezen om die velden terug te kopen indien je ze toch wenst te gebruiken. De patronage kaarten geven je een opdrachtkaart waarmee je aan het einde nog extra punten kan verdienen als je vb. een bepaald aantal structuren gebouwd hebt, al moet je die kaart dan wel eerst activeren door jouw patroon een willekeurige wijn van 5 jaar oud te leveren. Tenslotte heb je in deel één nog gevorderde bezoekerskaarten die het geluk van de kaarten grotendeels wegnemen, aangezien die nieuwe kaarten altijd goed zijn: zowel aan het begin als aan het einde van het spel.

In deel twee worden er nog nieuwe bezoekerskaarten aan het spel toegevoegd, deze keer met volledig nieuwe regels. Deze kaarten zetten deuren open voor strategieën die in het originele spel onmogelijk waren. De gele en blauwe bezoekerskaarten kunnen nu ook weggelaten worden. Een volgende grote verandering is het nieuwe speelbord waarbij nu niet enkel in de zomer en de winter maar ook in de lente en de herfst werkers worden geplaatst! Alle seizoenen worden nu actief gespeeld. Wanneer je naar het volgende seizoen past krijg je – afhankelijk van het uur dat je opstaat – nieuwe kaarten of andere leuke extra’s (vb. dat je druiven extra rijpen!). De volgorde van passen wordt vanaf nu ook belangrijk: je werkers worden meteen van het bord gehaald waardoor je plots interessante plaatsen creëert voor je tegenstanders, maar anderzijds kan je nu als eerste kiezen wanneer jij volgende keer aan de beurt komt. De nieuwe seizoenen creëren uiteraard ook nieuwe acties, zoals een landkaart waarop je kaarten kan verdienen en aan het einde graag meerderheden hebt om extra punten binnen te sprokkelen. Er is voortaan ook nog een manier om je wijn (en zelfs je kaarten) rechtstreeks te verkopen voor punten, zo is vanaf nu ook je overschot nog iets waard. Tenslotte is het scorespoor verlengt, eindigt het pas bij 25 punten en is er geen maximumlimiet meer wat de punten betreft. Een andere uitbreiding voegt dan weer speciale werkers toe. Niemand is uniek, toch? Een chef kan zomaar iemand anders van zijn plaats duwen om een actieveld te gebruiken, terwijl de politicus in ruil voor 1 lire nogmaals de bonus kan benutten. De verkoper laat je toe om een extra kaart te trekken, de reiziger kan je inzetten in voorbije seizoenen en de postman kan je in een toekomstig seizoen inzetten. Zo zijn er maar liefst 11 nieuwe werkers met elk hun eigen eigenschap, maar let op: er doen er slechts 2 mee per speelsessie. Tenslotte heb je in dit tweede deel ook nog nieuwe structuren in de vorm van kaarten, deze kunnen je bepaalde voordelen geven tijdens het spel, een nieuwe actieplaats die enkel jij kan benutten of extra inkomen (of punten) aan het einde van elk jaar.

In het derde deel komt de maffia opdagen, alle spelers krijgen een goed waarin de maffia handelt. Telkens wanneer jouw grote werker aan het werk wordt gezet zal je al dan niet moeten ruilen. Van zodra er een tegenstander in de buurt is ben je verplicht om te ruilen, anders kan je daar voor kiezen. Wie aan het einde het meest waardevolle goed heeft krijg 2 bonuspunten, het slechtste goed is één punt waard. Met de arboriculture uitbreiding kan je nu ook wat bijverdienen met de verkoop van ketchup en olijfolie. Je werkers zijn echter niet altijd blij met dat extra werk en hun humeur zakt, met alle gevolgen van dien. Maar wees gerust: af en toe een appeltje serveren doet wonderen. De allerlaatste uitbreiding laat je toe om ook kaas te verkopen. Hoe meer koeien op je erf, hoe meer kaas je kan produceren. Net zoals je wijn zal ook je kaas rijpen aan het einde van het jaar, maar pas op: niet té lang, anders wordt die rot! Hoe beter je kaas, hoe meer punten je zal verdienen wanneer je dit kan aanbieden aan een geïnteresseerde koper.

Onze mening

Viticulture was al een goed spel, nadat we de uitbreiding ontvingen voegden we al meteen een eerste mini-uitbreiding toe. We kregen al snel de commentaar van medespelers: “Is dat alles? Zo’n grote, dure doos voor iets dat nauwelijks verandering brengt?” Nee hoor, dat is dus helemaal niet alles! Die papa en mama kaartjes voegen weinig toe maar zijn voor ons (bijna) onmisbaar geworden. Het is gewoon zo’n leuk extraatje dat iedereen met een andere basis begint, zonder daarbij het gevoel te hebben dat de ene beter af is dan de andere. Dat geldt zowat voor alle uitbreidingen in het eerste deel, ze zijn leuk maar brengen geen grote verandering aan het spel. Het zorgt ervoor dat je het spel alleen maar beter leert kennen en je steeds meer zin krijgt om nieuwe uitbreidingen toe te voegen. De opdrachtkaartjes zijn leuk in die zin dat je punten kan verdienen door een willekeurige wijn te leveren, maar voor de opdracht zelf ben je soms ook wat afhankelijk van je tegenspelers. De grote veranderingen komen pas in het tweede deel, met name met het nieuwe bord. Het is ongeveer tijdens die speelsessies dat Viticulture evolueerde van een ‘heel goed’ spel naar mijn absolute nummer één van het moment. Er zijn nu zoveel (extra) mogelijkheden, verschillende strategieën, … Ik denk maar aan de nieuwe bezoekerskaarten, maar ook de volgorde van het passen of de nieuwe structuren. De speciale werkers zijn ook telkens heel leuk, aangezien je er slechts twee per speelsessie kan toevoegen wordt de herspeelbaarheid alleen maar groter: je wilt ze toch allemaal is gebruikt hebben, niet? Terwijl het tweede deel grote veranderingen aan het spel brengt voegt het derde deel alleen maar extra’s toe. Je kan tijd investeren in het maken van extra ketchup en/of olijfolie, maar het is helemaal geen noodzaak om een goed draaiend wijnbedrijf te runnen. We speelden het inmiddels heel wat keren, er staan ons nog twee speelsessies te wachten: de maffia en de kaasboeren moeten we nog spelen. Maar één ding staat vast, ook na die sessies zal Viticulture + Tuscany nog vaak op tafel verschijnen. Met zo’n geweldige uitbreiding zou je bijna het materiaal vergeten benoemen, maar ook dat is een extra woordje waard. Alle speciale werkers zijn unieke figuurtjes geworden en het ziet er allemaal weer heel leuk uit. Bovendien is de doos handig verdeeld zodat elke uitbreiding een apart plaatsje krijgt.

Conclusie: Viticulture was al goed, maar met Tuscany wordt het een waar avontuur!

Tuscany – Expand the world of Viticulture

Auteur: Jamey Stegmaier
Uitgever: Stonemaier Games
Aantal spelers: 1 – 6
Tijdsduur: ± 120 min.
Vanaf 14 jaar

Spelbeschrijving

Alle spelers treden in de sporen van de bekende ontdekkingsreiziger Marco Polo. Behaal overwinningspunten door contracten te vervolledigen en winstgevende steden te bezoeken. Contracten geven je uiteraard ook nog vele andere voordelen en van zodra je een stad bezocht hebt kan je genieten van hun lokale privileges. Elke speler krijgt bovendien één van de acht rollen toegewezen, zo krijgt Matteo Polo een extra dobbelsteen en elke ronde een nieuw contract, terwijl Berke Khan minder moet betalen en Mercator ex Tabriz mee profiteert van de acties van de tegenspelers.

Aan het begin van elke ronde dobbelen alle spelers hun vijf dobbelstenen, vervolgens kan elke speler om de beurt één van de zes mogelijke hoofdacties uitvoeren. Voor elk van die acties heb je uiteraard één of meerdere dobbelstenen nodig, de waarde van je dobbelsteen zal bepalen hoe vaak je die actie mag doen. Als je grondstoffen gaat halen met waarde 6 zal je uiteraard meer grondstoffen krijgen dan wanneer je diezelfde actie doet met waarde 1. En toch wil je niet voortdurend dobbelstenen met waarde 6, want die kosten je ook meer om in te zetten! Als nog niemand eerder die actie heeft gedaan heb je geluk, maar van zodra één andere speler dezelfde actie heeft gedaan moet jij de waarde van je dobbelsteen aan de bank betalen vooraleer je die actie mag uitvoeren. Naast het behalen van grondstoffen (op twee verschillende locaties) kan je ook geld inzamelen, contracten verkrijgen en reizen. Reizen kost uiteraard ook geld (en afhankelijk van je route misschien ook kamelen), daar waar je je reis eindigt kan je één van jouw handelsposten oprichten. Vanaf dat ogenblik kan je gebruik maken van de privileges in die stad, in sommige steden is dat een extra actieveld, andere steden leveren je aan het begin van elke ronde inkomsten op en in Beijing kan je zelfs tot 10 punten verdienen! Van zodra je je achtste handelspost hebt opgericht krijg je meteen 5 punten, voor je negende/laatste handelspost kan je nog eens 10 punten bij verdienen.

Bovenop de hoofdactie kunnen de spelers ook nog extra acties uitvoeren, zoals het vervolledigen van contracten. Van zodra je een contract en de benodigde grondstoffen bezit kan je deze inruilen, afhankelijk van het contract krijg je daar geld, punten, een gratis reisbeweging en/of een zwarte dobbelsteen voor krijgen. Zo’n zwarte dobbelsteen kan je ook steeds aankopen voor drie kamelen en kan je gebruiken om in je volgende beurt in te zetten voor een actie. Deze laten je toe om bv. twee keer in dezelfde ronde eenzelfde actie te doen, aangezien elke spelerskleur maar één keer op een actieveld mag liggen. De speler die als laatste heeft gereisd wordt de startspeler in de volgende ronde, na vijf ronden eindigt het spel en volgt de eindtelling. Je kan nu nog punten verdienen als je in de verschillende steden op je opdrachtkaarten een handelspost hebt achtergelaten, daarnaast krijg je nog één punt per 10 munten en wordt de speler met de meest vervolledigde contracten beloond met 7 bonuspunten.

Onze mening

Een spel van de makers van Tzolk’in? Onze interesse was meteen gewekt en na de eerste speelsessie waren we meteen verkocht! Marco Polo heeft alles wat je van een expertspel verwacht. Om te beginnen biedt het erg veel variatie en is de herspeelbaarheid dus vrij groot, de (actie-)kaarten in de steden zijn steeds anders, en met zo’n grote hoeveelheid aan kaarten zal je niet gauw dezelfde combinatie hebben. Bovendien ga je steeds anders spelen naargelang je rol en de opdrachtkaarten (om te reizen) die je aan het begin kreeg. Er zijn heel wat mogelijkheden in dit spel, je wilt reizen om van de privileges gebruik te kunnen maken (en om je opdrachten te vervullen!), anderzijds wil je ook graag contracten halen en vervullen. Voor dat alles heb je dan weer geld, grondstoffen en kamelen nodig en ook daarvoor heb je je dobbelstenen nodig. Veel te doen en je komt steeds te kort om alles te doen wat je graag zou willen doen, aan jou om keuzes te maken dus! De geluksfactor is in dit expertspel – ondanks het gebruik van de dobbelstenen – vrij miniem. Als je erg lage dobbelsteenwaarden hebt wordt dat bovendien gecompenseerd met geld of kamelen, die kamelen kan je dan weer gebruiken om te herdobbelen. Alle spelersrollen zijn heel goed en leuk, na een vijftal speelsessies kunnen we bovendien ook zeggen dat ze allemaal uitgebalanceerd zijn. Inmiddels hebben we wel de indruk opgedaan dat het vervullen van contracten niet over het hoofd gezien mag worden, het gebeurde meer dan eens dat een speler won die volledig voor het vervullen van contracten ging. Persoonlijk beviel het spel ons beter met 3 en 4 spelers dan met twee, in dat laatste geval liggen er dan wel drie ‘dummy’-dobbelstenen waardoor je niet naar hartenlust geld/grondstoffen kan verzamelen, maar zelfs dan is er weinig concurrentie en heeft het spel niet dezelfde spanning en uitdaging als met meerdere spelers.

Conclusie: Marco Polo is een nieuwe topper in de wereld der expertspellen!

Met dank aan Hans im Glück!

Marco Polo

Auteurs: S. Luciani & D. Tascini
Uitgever: Hans im Glück, 999 Games
Aantal spelers: 2 – 4
Tijdsduur: ± 80 min.
Vanaf 12 jaar

Spelbeschrijving

Terra Mystica: Vuur en IJs is een uitbreiding op Terra Mystica, waarvan er momenteel (nog) geen recensie op onze website staat. Deze uitbreiding bevat verschillende elementen, je kan zelf beslissen welke elementen je aan het spel toevoegt en welke niet. Één van die elementen is de nieuwe kaart. Aan de ene zijde van het bord heb je een volledig nieuwe kaart, de achterzijde is een variant op het bord in het basisspel. Er staat nu ook op hoe je geld aan het einde van het spel in overwinningspunten kan omzetten.

Je kan ook een nieuwe eindwaarderingstegel aan het spel toevoegen. Naast de gewone eindtelling kan je dan dus ook op een andere manier punten verdienen. Er zijn vier verschillende tegels, je kan er willekeurig één nemen of de leukste er uit kiezen. Met één van die tegels word je beloond voor nederzettingen aan de rand van het bord, met andere tegels kan je punten scoren voor elke cluster (van 1 of meer nederzettingen) of beloond worden als je Burcht en Heiligdom ver uit elkaar liggen.

De uitbreiding heeft ongetwijfeld zijn naam te danken aan de nieuwe volkeren in het spel, er zijn namelijk twee nieuwe ijsvolkeren, twee vulkaanvolkeren en twee variabele volkeren. Elk van deze volkeren heeft net zoals in het basisspel een speciale vaardigheid. Een ijsvolk kiest aan het begin meteen een startterein, met behulp van een zogenaamde ijsring duid je deze terreinsoort aan op je spelersbord. Bij het bouwen van je eerste twee nederzettingen mag je twee gratis transformatiecirkels leggen op dit terrein. Later in het spel zal je één spade nodig hebben om dit terrein en de aangrenzende terreinen in je transformatiecirkel naar ijs te transformeren. Ook de vulkaanvolkeren kiezen aan het begin een startterrein, maar mogen geen terrein kiezen dat eigendom is van een andere speler. Aan het begin mogen ze op dezelfde manier als de ijsvolkeren twee nederzettingen plaatsen, maar vanaf dan heeft je startterrein geen betekenis meer. Om terreinen te transformeren zal je voortaan geen spades meer kunnen gebruiken, afhankelijk van je volk zal je daar kracht of elementen voor moeten gebruiken! Tenslotte heb je nog de gedaanteverwisselaars en de waterwandelaars. De gedaanteverwisselaars kiezen net als bij de ijsvolkeren voor een thuisterrein, maar nu speel je ook effectief met de speelstukken van de gekozen kleur! Van zodra je je burcht hebt gebouwd kan je in ruil voor drie krachtblokjes van thuisterrein veranderen. Ook de waterwandelaars kiezen een startterrein en spelen met de gekozen kleur. Zij zullen tijdens het spel geen spades nodig hebben om terrein te transformeren, in plaats daarvan plaatsen ze bij het begin van het spel al hun priesters op de terreinen in hun transformatiecirkel. Wanneer ze een priester krijgen (de manier waarop is niet van belang) mogen ze die van deze cirkel nemen, vanaf dat moment kan je je ook gratis vestigen op het zojuist ontdekte terrein.

Daarnaast bevat de uitbreiding nog twee nieuwe speelmogelijkheden. Met de variabele beurtvolgorde is niet alleen de speler die als eerste past belangrijk, maar is het ook belangrijk wanneer de andere spelers passen. Je hoeft dan niet meer klokwijzerszin te spelen, je speelt gewoon in volgorde van het passen tijdens de vorige ronde. Tenslotte heb je nog het veilen van volkeren, waarbij er even veel volkeren uit de zak worden getrokken als dat er spelers zijn. De spelers beginnen met 40 punten en kunnen nu bieden op een bepaald volk.

Onze mening

Terra Mystica: Vuur en IJs is een uitbreiding in de pure zin van het woord. Het spel wordt helemaal niet veranderd, wat voor ons ook niet nodig was, het voegt gewoon nieuwe elementen toe. Terra Mystica was al een heel gevarieerd spel, met 14 verschillende volkeren was er steeds keuze genoeg. Nu kan je dus kiezen uit 20 verschillende volkeren, waarbij de zes nieuwe wel even wennen zijn. Vooral de vulkaanvolkeren zijn niet eenvoudig om meteen onder de knie te hebben, zeker de drakenmeesters die krachtblokjes moeten verwijderen om terrein te kunnen transformeren brachten ons in het begin wat uit balans. Maar uit het basisspel wisten we al dat niet alle volkeren even simpel zijn om mee te spelen, sommige moet je gewoon wat ‘leren’ kennen, dat is in deze uitbreiding dus ook het geval. Ook bij deze volkeren geldt: hoe beter je ze leert kennen, hoe leuker het wordt! De nieuwe kaart is oké, maar wij waren (zelfs na 13 speelsessies) het bord uit het basisspel zeker nog niet beu. Voor ons maakt het dus helemaal niet uit of we de nieuwe of de oude kaart gebruiken. Anderzijds had je op het bord uit het basisspel al een aantal vaste plaatsen waar je je startnederzettingen wilde plaatsen, door de nieuwe kaart kan je dus een compleet nieuwe weg op gaan. De nieuwe eindwaarderingstegels zijn wel leuk aangezien je je nu op drie dingen kan focussen om nog (veel) punten te scoren aan het einde. De fiches om volkeren te kiezen/trekken vinden we een goede toevoeging, wij hadden ook al iets gelijkaardigs thuis om willekeurig een volk te trekken. Leuk dat dit nu ook bij het spel hoort! Of je de volkeren aan het begin veilt kan je volledig zelf bepalen, maar voor ons hoeft dat niet. Spelers die van mening zijn dat het ene volk beter is dan het andere kunnen uiteraard wél voor de veiling kiezen. Ook de variabele beurtvolgorde is een geslaagde toevoeging.

Samenvattend is alles in deze uitbreiding gewoon leuk, maar het is niet zo dat het spel hierdoor echt beter/anders wordt. Terra Mystica komt hier de laatste tijd minder op tafel, op het eerste zicht lijkt het niet dat de uitbreiding daar verandering in zal brengen. Al zijn we wel blij dat we het spel – dankzij het willen spelen van de uitbreiding – toch wel weer op tafel kwam. Als Terra Mystica voortaan op tafel komt kan dat even goed zonder als met de uitbreiding zijn.

Conclusie: Terra Mystica Vuur & IJs voegt leuke elementen toe aan het basisspel.

Met dank aan White Goblin Games!

Terra Mystica: Vuur & IJs

Auteurs: Jens Drögemüller & Helge Ostertag
Uitgever: White Goblin Games
Aantal spelers: 2 – 5
Tijdsduur: ± 90 min.
Vanaf 12 jaar